پلاتفۆرم یارسان: زوان گەورەترین ئەمراز سیاسی ئەڕا ئستعمار یەی گەلە و ئستعمارگەرەیل ئەڕا لە ناو بردن یەی نەتەوە دەسپێگ زوان ئەوان گرنە نیشانە

زوان گەورەترین ئەمراز سیاسی ئەڕا ئستعمار یەی گەلە و ئستعمارگەرەیل ئەڕا لە ناو بردن یەی نەتەوە دەسپێگ زوان ئەوان گرنە نیشانە

وەگەرد مردن زوانێگ بەس ناسنامەی یەی کەس لە ناو ناچوود بەلکێ کەسایەتی و تاک مەردم ئەو نەتەوەیشە لە ناو چوود. مناڵێگ ک داڵگ و باوگێ وەگەردێ وە زوان ترەگ بێجگە لە زوان داڵگی قسە بکەید، لە ناو زەین ئەوان ئاست و هەستێگ خوەی بۊچک بیێن جێ گرێد و دایم وەگەرد خوەی دێرێدەی ک لە سەر هەڵش و بنیش و نووڕین ئەو تەسیر مەنفی دانەید لەوانە هەست دەرەجە دوێم بیێن و قولابی بیێن هویەت.

سیستمەیل و نزامەیل ئستعمارگەر هەمۊشە دەنە دەوڵ و یانکەی ئەوە گرن ک یەی وڵات ئەڕا پەیوەندی گردن، دەرس دایێن و خوەندن، ئاسنترەگە ک مەردمەگانێ واجووە یەی زوان رەسمی داشتۊن، ئەمانگ مودڵ سەرکەفتێ پەروەردە و سیاسی فرەیگ لە وڵاتەیل مودرن جوور سوئیس، بلژیک، کانادا و … ناراسی ئی یانکە رۊ کەید و پافشاری ئی دوەل ئستعمارگەر لە بان سیاسەت یەی زوان یەکدەس و دەنە ژێر زوانەیل و فەرهەنگەیل نەتەوەیل ترەگ، ئی دەقەلیە رۊ کەید ک تاوانن و وە ژێر زوان و هویەتێ ترەگ دایێن، ئاماجەیلێگ بێجگە بەردەداری مودرن نەیرن.

بەردەداری مودرن و سیاسەت یەی دەوڵەت، یەی نەتەوە، یەی ئاڵا، سیاسەت رئالیتەیگە ک تەنیا وەگەرد لە ناو بردن زوانەیل چواردەور لە زوان زاڵ بی وە ئەنجام رەسێد، راسیگ سیاسی ک سەد ساڵێگ هەس دێرێ وە شیوەی وەردەوام لە ئێران جێوەجێ بووت.

ئی راسیەیلە، تایوەت دەمێگ رەسێدە دەسەڵات و سیاسەت و خوەی لە رۊمەت دەوڵەت نیشان دەید، وە ئەازەیگ ئەڕا سەرهەڵدێرەیل، نوخبەیل جەهان چواردەورێ و نەتەوەگان ئێرەنگەیی تاڵ هەس ک وە هەوای عەسەڵ دەس  کەنە ناو هەر کەنۊیگ و وە چنگ دایین لە هەر پەتێگ، تەنانەت ئەیەر پایاریش نەود، خوازیارن لە ئی قوڕنە بیێنە بانە دەیشت و خوەیان وە جوور عونسورێگ ناوەندی نیشان بیەن.

لە ئی راسا، وە چەو خشکانن وە گوفتگوەیل رۊن دیرووکی و فەلسەفی، وە تایوەت شی کردن گوفتمان، باسەیلێگ جوور ئێرانشارگەرایی، جەهان ئێرانی، وەراروود و میانروود لە وەرانوەر ماوەرا نەهر و بەین ئەلنەهر جێ دایێن و  …، توانیم نە لە سەر عشق وە غولامێگ راسەکانی گوم بی، بەلکێ لە سەر بەندەگی سیاسەت و لە هەرزەتەی دەسەڵات سیاسی شی بکریەدوە. ئی ئەندیشە و وەگشی هەر ئەندیشەیگ ک ریشه لە نوستالژی زۊنە و  دڵ لە گەرەو ئتوپیای بانان دێرێ، دێر یا زوی بوودە ماسک دەسەڵات و چوودە داوان دیکتاتوریەت.

مەیەر نە ئیەسە ک هەر ئی خەمخوەرەیل فەرهەنگ و کلتور ئێرانی ک زوورمیان لە ناوەندەیل فەرهەنگی و زانستی خەریک و وە شیوەی راستەوراس یا چەفت وە رێنمایی دەسەڵات و دەوڵەتیەیل کەن، گشت ناوەیل ناوچەیل فەرهەنگی و جوغرافیایی (ئاوایەیل، چەمەیل، دەراوەگان، شوونەیل دیرووکی و…) ناوچەیل جیاجیای ئێران ک زوانیان بێجگە فارسیە، دەسپێگ وە فارسی هەڵێگەردنن و دۊیاتر ئەوە سەفتێ کەن؟ ئایا سلوکی زودایی، عەرەو زودایی، تورک زودایی، مغوڵ زودایی، بەلوچ زودایی، کورد زودایی و فرە زودایەیل ترەگ لە دیرووک ئێران لە ناو زات و خوو خوەی جیاوازێگ وەگەرد ئێران زودایی لە دیرووک خاوەر و ئاسیای میانە دێرێ؟

کوومەڵگەی زانستی و فەرهەنگی ئێران بێجگە لە کەسەیلێگ کەم ک زوورمیانیش گوشەگیر کریانە، راس ناویشن و ریاکارانه لە سەر سفرەی خێل سیاسەت دانیشتنە، خێڵ سیاسەتێگ ک بێگانەس وەگەرد مەردم و ئاشنا وەگەرد حساو درهەم و دینار. لە سەر ئی بنەوا ماف بەرابەرێگ لە جوغرافیای ئێرەنگەیی ئێران لە ناوبەین خەڵق، ئتنیک و باوەریەیل ئیسەیی نیە و بایس ئی ناعداڵەت و نایەکسانیە بنبڕ بوود تا ک کوومەڵگەیگ چووڵ لە زوڵم و جیاکاری بایدە ئارا، هەرلەیوا خوەندن وە زوان داڵگی ئەڕا خەڵقەیل ئەمرێگ بایستەس.

پلاتفۆرم یارسان